Nuummi Mittarfissaq pillugu apeqqutit aamma akissutit 22. marts 2019
Nuummi mittarfik tallineqassava, imaluunniit mittarfik nutaarluinnaq tassani pineqarpata?
Mittarfik nutaarluinnaq tassani pineqarpoq. Mittarfik nutaaq maannakkut mittarfimmut sanilliullugu 1½ grad missaanni sangutinneqassaaq, maannakkut mittarfimmi asfaltit qallersuutit peerneqassallutik aammalu mittarfissamut angisuumut isumannaallisaaviusup ilaatut atorneqartussanngorlugit uninngatinneqassallutik.
Imarpik qulaallugu timmisartunut mittarfissaq siunissamut isumannaagaava, taamaalilluni siunissami timmisartut nukissiamik eqqortumik atuisut, mittarfimmik takinerusumik pisariaqartitsisut, missinnaassallutik?
Mittarfissaq timmisartunik Europamut aamma USA-mut taakkunanngaaniillu sullisisartussanik naleqquttunik tamarluinnangajannik tigusisinnaassaaq.
Mittarfissamut, mittarfiit allat paarlattuanik, immikkut ittumik akuersissuteqarnerit aallaavigineqarpat?
Nuummi mittarfimmut immikkut ittumik akuersissuteqarnerit 6-iupput. Ilulissat taamatuttaaq 6-inik immikkut ittumik akuersissuteqarfigineqarsimavoq, Qaqortoq 4-inik immikkut ittumik akuersissuteqarfigineqarsimalluni. Kalaallit Nunaanni mittarfinnik immikkut ittumik akuersissuteqarfigineqarsimanngitsunik soqanngilaq. Mittarfissat ICAO-mi maleruagassat nutaaliaasut malillugit sananeqartussaapput. Mittarfitoqqat arlallit maannakkut ilusilersuinermut maleruagassat malillugit akuersissuteqarfigineqartussaagaluarunik, ullumikkut immikkut ittumik akuersissuteqarfigineqarsimanerminnit amerlanerujussuarnik immikkut ittumik akuersissuteqarfigineqartussaasimassagaluarput.
Mittarfissani piffissamik eqquisarnissaq aalarulunnerit aarlerinaateqarnerat pissutigalugu qularnartoqarpa?
Silamik pissuteqartumik piffissamik eqquisarneq, mittarfissap nutaaliaasunik annertusagaasunillu atortulersugaanera pissutigalugu, qanoq pisoqaraluarpalluunniit ullumikkut pisartunit 5-6 %-imik pitsaanerusussaavoq. Tamanna ullumikkumut sanilliullugu sapaatit akunnerisa 3-it missaannik ammatinneqarneruneranik kinguneqassaaq. Mittarfimmi aalarulunnernut ilimasaareriaatsimik pilersitsisoqartussaavoq.
Sooq suliaqartartut, soorlu timmisartortartut, timmisartunik aqutsisartut ilaalu ilanngullugit, mittarfik inassutiginngilaat?
Trafik- Bygge- og Boligstyrelsen timitaasa ilusilersorneqarnerannik suliassap ilaanut akuersissuteqarnissaa sioqqullugu, ilaatigut suliaqartartut taaneqartut taakkua peqatigalugit 2017-imi januaarimi timmisartornerup isumannaatsuutinnissaanut aarlerinaataasunik misissueqqissaarneq ingerlanneqarpoq. Taamaattumik timmisartortartut, timmisartunik aqutsisartut ilaalu ilanngullugit, suliassami sukumiisumik paasisimasaqartut pilersaarusiornermik suliaqarnermi peqataapput.
Nuup kujataani Angisunnguami 2.200 m aqqusineq aamma sulluliaq ilaatillugit inuiaqatigiit aningaasaqarnerannut imminut akilersinnaava aammalu inuiaqatigiinnut iluanaarutaasussaalluni?
Assartuussineq pillugu Isumalioqatigiissitap isumaliutissiissutimini 2009-2011-imi qulequttat taakkua sammivai. Inerniliussaq paasiuminarsarlugu isigalugu tassaavoq, sumiiffiup nunataa aammalu aqqusinernut, sullulianut aamma nunniukkanut aningaasaliinerit malittaasussat pissutaallutik, maannakkut inissiivissami mittarfimmut 2.200 meterimut sanilliullugu, Qeqertarsuarmi 2.200 meterimik mittarfiliornissaq 2,5-eriaatip missaanik akeqartussaasoq aammalu Angisunnguani marloriaatip missaanik akeqartussaasoq. Taamaattoq Angisunnguami suliassamut tunngatillugu annertuunik nalorninartortaqarpoq, tassami maannakkut inissiivissamisut sukumiissuseqartumik misissueqqissaarnernik suliaqartoqarsimanngimmat. Nalorninartortaasoq annertoorujussuaq tassaavoq immap naqqatigoortumik 8 km-isut takissusilimmik sulluliornissaq, tassani qaarsup pitsaassusaa taamaalillunilu sanaartornermut aningaasartuusissat erseqqinnerusumik ilisimaneqaratik.
Kujataani aaqqiissutissaq pitsaanerujussuua, pissutigalugu illoqarfiup ineriartortinneqarnissaa Siorarsiorfiup tungaanut pisussanngoreermat. Aammalu maannakkut mittarfeqarnermut suliassaqarfimmi Angisunnguamut sulluliaq ikaartarfillu aningaasalersorneqarluarsinnaalluni?
Assartuussineq pillugu Isumalioqatigiissitap isumaliutissiissutimini 2009-2011-imi qulequtaq taanna sukumiisumik sammivaa. Ilumoorpoq sumiiffiup tungaanut aqqusinernut ikaartarfinnullu aningaasaliinerit ilai aningaasalersuisussat allat aqqutigalugit aningaasalersorneqarsinnaanerannik, illoqarfiup ineriartortinneqarnera nalinginnaasoq taamaalluni malitseqassappat, Angisunnguami mittarfik imminut akilersinnaasussaasoq. Assartuussineq pillugu Isumalioqatigiissitaq naliliivoq tamatumunnga break-even 2040-ikkut ingerlaneranni pisussaassasoq. Kisianni ullumikkut ukioq 2019-imi, Assartuussineq pillugu Isumalioqatigiissitap isumaliutissiissutiminik tunniussereernerata kingorna ukiut 8-it qaangiutereersut, Siorarsiorfimmut aqqusiniliornissaq suli aallartinneqanngilaq. Qinngorpumi aqqusineq taamaalilluni ukiut qulingajaat matuma siorna inissisimaffimmini naaneqarpoq.
Mittarfissamit nipiliorneq aamma pisorpaluk annertunerussava?
VVM-imut nassuiaammi naatsorsuinernik suliaqartoqarpoq, taamaattoqartussaanngitsoq takutitsisunik. Tamatumunnga pingaartumik pissutaavoq, mittarfissat ammarneqarneranni Kalaallit Nunaanni timmisartumik assartuusseriaaseq tamarmi atuutsinneqalerpat, timmisartuussinerit annertuumik ikilisussaanerat. Aallartut amerlassusaat aammalu motoorinik misileraanerit amerlassusaat annertuumik ikilisussaapput.
Quassussuup nipit tamaasa illoqarfiup tungaanut akisuatissavai?
Ukiut qulikkaat arlallit ingerlaneranni mittarfiup pioreersup eqqaani nipiliorfinnik immikkut piumasaqaateqarfiusunik atugassiisoqartarpoq, mittarfiup ullut ilaanni allilerneqarnissaa sillimaffigineqarluni, taamaattumik ullumikkut mittarfissamut qanittumi inissianik inissisimasoqarani.
Mittarfissami immikkut ittumik akuersissuteqarnerit amerlapput – taavami taanna mittarfik isumannaatsuunngila?
Naamik, mittarfimmik timmisartuussinikkut isumannaatsuunissaa iluarsereersimanngitsumik ammaanissaq akuerineqarnavianngilaq. Taamaattumik immikkut ittumik akuersissuteqarnernut ataasiakkaanut tamaginnut atugassarititaasut sukanninnginnerulersitsisussat, mittarfiit tamarmik immikkut naammassisimasassaat, arlaliupput. Nuummi mittarfik 6-inik immikkut ittumik akuersissuteqarpoq. Ilulissat taamatuttaaq 6-inik immikkut ittumik akuersissuteqarpoq, Qaqortoq 4-inik immikkut ittumik akuersissuteqarfigineqarsimalluni. Kalaallit Nunaanni mittarfinnik immikkut ittumik akuersissuteqarfigineqarsimanngitsunik soqanngilaq. Mittarfiit nutaat ICAO-mi maleruagassat nutaaliaasut malillugit sananeqartussaapput. Mittarfitoqqat arlallit maannakkut ilusilersuinermut maleruagassat malillugit akuersissuteqarfigineqartussaagaluarunik, ullumikkut immikkut ittumik akuersissuteqarfigineqarsimanerminnit amerlanerujussuarnik immikkut ittumik akuersissuteqarfigisineqartussaasimassagaluarput.
Angisunnguami piffissamik eqquisarneq mittarfissamit pitsaanerussava?
Angisunnguami misissueqqissaarnernik imaluunniit naatsorsuinernik, qularnaatsumik tunngaveqarluni taamatut sanilliussinissamik ajornarunnaarsitsisunik, suliaqartoqarsimanngilaq.
Angisunnguami 3000 meterimik sanasoqarsinnaasoq ilisimaviuk – Kalaallit Nunaannut isernermut mittarfik piviusoq - mittarfiup pioreersup 2200 meterinut tallineqarneratut akeqartumik?
Mittarfittaa minnermi ingerlaarfissaqartoq, nunniugartaqartoq saqqaanilu nunaminertartaqartoq kisiat isigigaanni immaqa eqqorpoq, takuuk Assartuussineq pillugu Isumalioqatigiissitaq 2009-2011, kisianni ikaartarfinnut, aqqusinernut, sullulianut, sarfamik pilersuinermut, imermut il.il. attaveqaatit malittaasut ilanngutissagaanni taamaagani.
Quassussuaq (Lille Malene) aserorlugu qaartiterneqassava, taamaalilluni taanna siunissami sukisaarsaarnermut atorneqarsinnaassalluni
Mittarfiliassamut pisuusaartitsinerit naapertorlugit qaqqap ilaminiinnanngua sanaartornermik suliaqarnermi kalluarneqartussaavoq. Mittarfik ammarpat kikkulluunniit nunaminertanut qaartiterneqarsimallutik toqqissunngortinneqarsimasunukarsinnaapput.
Ukiut sisamat qaartiterisoqartoq, pujoralaat nipiliortitsinerlu misigissavarput?
Sanaartugassaq taama annertutigisoq sanaartornerup nalaani akornusersuinngitsoorfiusinnaanngilaq. Innuttaasut ingerlatassanut qanittumiittut ilisimatittassavagut. VVM-imut akuersissuteqarnissap ingerlanerani nipiliornernut, pujoralannut sajuppilunnernullu tunngatillugu suliassamut atugassarititaasunik arlalippassuarnik piumasaqaateqartoqarpoq, entreprenørimit malinneqartussanik.
Inissianut akigititat aammalu akigititat nalinginnaasumik qaffarujussuassappat, pissutigalugu nunaminertanik amigaateqalertussaagatta?
Ukiut qulikkaat arlallit ingerlaneranni mittarfiup pioreersup eqqaani nipiliorfinnik immikkut piumasaqaateqarfiusunik atugassiisoqartarpoq, mittarfiup ullut ilaanni allilerneqarnissaa sillimaffigineqarluni, taamaattumik ullumikkut mittarfissamut qanittumi inissianik inissisimasoqarani. Taamaalilluni mittarfik nutaaq, ullumikkut pisartunut sanilliullugu, inissianut nunaminertanik annertunerusumik tigusisussaanngilaq.
Napparuterujussuit aamma innat isigiuminaapput aammalu meeqqanut navianarlutik. Tamanna pitsaanerutinneqarsinnaanngila?
Qinngorput tungaanut aqqusinermi napparutilersuisoqanngiinnassaaq. Mittarfiup isuani avannarlermi napparutit aqqusinermut taakkua ataaniittumut kusukkanik nakkaasoqarsinnaaneranut isumannaallisarneqassapput. Innat maannakkut Nuummi mittarfiup eqqaani mittarfimmut nunniukkatoqqissaaq uinganeqartussaapput aammalu ujaqqat qaartiterinermeersut qaqqap innartaatut isikkoqassallutik.
Timmisartut illoqarfiup qeqqanut mittartussat anginerusussaammata pisorpaluk nipiliornerlu annilaanngatigaakka?
Mittarfissat ammarneqarneranni Kalaallit Nunaanni timmisartumik assartuusseriaaseq tamarmi atuutsinneqalerpat, timmisartuussinerit annertuumik ikilisussaapput. Aallartut amerlassusaat aammalu motoorinik misileraanerit amerlassusaat annertuumik ikilisussaapput. Timmisartut sarpeqanngitsut nutaat angisuut, ullumikkut timmisartut mikisut amerlanertigut illoqarfimmut qanillutik qulaattarlutik pisartunit allaanerusumik, illoqarfimmut tikikkiartortartussaapput, tassami timmisartut sarpeqanngitsut mittarfiit isuisa avataanni imaq qulaallugu kilometererpassuit narlumuinnarlutik timmisartussaapput, illoqarfik qulaallugu sangunatik.
Minnerpaamik mittarfimmik 3000 meterimik takissuseqartumik Kalaallit Nunaanni nunanit tamalaanit mittarfeqarnissaq pisariaqartinneqarpoq?
Taamatut misissueqqissaarnerit takutitsinngillat. Taamaalilluni oqaluttuarisaanermi Kangerlussuarmi timmisartuussinerni pisimasut (2.800 meter), Nuummi mittarfimmi 2.200 meterimi ingerlanneqarsinnaanngissinnaanerat, assersuutigalugu qaqutigoortorujussuussaaq. Aatsaat Asienimut imaluunniit USA-p kujataata kitaanut toqqaannartumik timmisartortoqassappat, 2.200 meterimik atuinermi killilersuisoqarsinnaassaaq.
Maannakkut mittarfiup tallineqarnissaa suli silamik sunnerneqassasoq ernumagineqarpoq?
Silamik pissuteqartumik piffissamik eqquisarneq, mittarfissap nutaaliaasunik annertusagaasunillu atortulersugaanera pissutigalugu, qanoq pisoqaraluarpalluunniit ullumikkut pisartunit 5-6 %-imik pitsaanerusussaavoq. Tamanna ullumikkumut sanilliullugu sapaatit akunnerisa 3-it missaannik ammatinneqarneruneranik kinguneqassaaq. Mittarfimmi aalarulunnernut ilimasaareriaatsimik pilersitsisoqartussaavoq.
Kalaallit Nunaanni nunap iluani angallannermut sunniutaasussat paasinarsisinneqanngillat?
Mittarfissat ammarneqarneranni Kalaallit Nunaanni timmisartumik angallasseriaaseq sunniuteqarluarnerulersinneqassaaq. Mittarfinnut ataasiakkaanut sunniutaasussanut, angallassisartut ujartuinermik aallaaveqartumik angallavissanik pilersaarusiornissat apeqqutaassaaq.
Inissaqartitsiviusussani inissakippallaarnissaa aarleqqutigaara?
Mittarfiliortoqassaaq siunissami terminalit illutaasa, saqqaasa il.il. allilerneqarnissaannut inissaqartitsiviusumik. Taamaattoq mittarfittaa tallilerneqarsinnaanngilaq, kisianni mittarfiup ukiut 50-it missaanni teknikkikkut piusinnaanerata iluani mittarfiup tallineqarnissaanik pisariaqartitsisoqalissasoq misissueqqissaarnerni takutinneqanngilaq.
Taamaatitsinerit qanoq iliuuseqarfigineqartassanersut aarleqqutigaara?
2023-imi ammaanermi angalanermut maleruagassat atuuttut taamaaginnassappata, taamaatitsinerit ullumikkutut iliuuseqarfigineqartassapput. Taamaattoq utaqqinermi sumiiffimmiiginnarsinnaaneq kinguaattoornerup amerlanerpaanut malitsigissavaa – assersuutigalugu nammineq angerlarsimaffimmi imaluunniit sulilluni - Kangerlussuarmi aallarsinnaajunnaarnermut taarsiullugu.
Sulisussat mittarfimmik ingerlatsinermi pisariaqartinneqartussat qanoq nassaarineqassanersut aarleqqutigaara. Nunanit tamalaanit mittarfiit pingasut ingerlanneqarnerannut immikkut ilisimasalinnik naammattunik sulisussaqanngilagut?
Mittarfinni ullumikkornit amerlanerujussuarnik sulisoqartariaqarnissaq naatsorsuutigineqanngilaq. Tamatuma saniatigut Kalaallit Nunaanni piukkunnartunik pikkorissunillu naammattunik inoqarpoq.
Nuummut nuanninngitsumik ilisarnaataalissasoq aarleqqutigaara?
Mittarfik nunataani ersiinnassaaq, kisianni ujaqqat qaartiterinermeersut qaqqap innartaatut takussaasussaallutik. Takuneqarsinnaasut sapinngisamik amerlanerpaatigut eqqarsaatiginissaannut sapinngisarput tamaat iliussaagut.
Neriorsuutigineqartutut sunniuteqannginnissaa aarleqqutigaara – assersuutigalugu takornariat amerlanerusut?
Tusarparput mittarfiliassami sanaartorneq aallartippat, illoqarfimmi akunnittarfiliassat nutaat arlallit aallartinneqarnissaat naatsorsuutigineqartoq. Aningaasaliisartut takornarianik tikittoqartarnissaa upperinngippassuk taamaattoqarnavianngilaq.
Ulloq 15. april 2019 VVM-mut akuersissuteqarnermut akerliliissuteqarnissamut killissaliunneqarpoq, tamanna qanoq isumaqarpa?
VVM-mut, tassalu imaappoq mittarfimmik nutaamik pilersitsinermi pinngortitamut avatangiisinullu tunngasunut, akuersissuteqarnermut naammagittaalliornissamut ulloq 15. april 2019 ulloq kingulliuvoq.
VVM-mut akuersissuteqarneq naammagittaalliuutigigaanni susoqassava?
Naalakkersuisut allamik aalajangiisimanngippata, VVM-mut akuersissuteqarnerup naammagittaalliuutigineqarnera kinguartitsinermik sunniuteqassanngilaq. Naammagittaalliuut Avatangiisinik allanngutsaaliuineq pillugu Naammagittaalliuuteqartarfiup suliarissavaa.
Sisorarfimmut aammalu taavani sammisaqartarnerit annertussusaannut tamaginnut mittarfiup 2200m piviusunngortinneqarnera sunik sunniuteqassava?
Sisorarfik suliassami kalluarneqanngilluinnassaaq, taamatullu pisuttuartarfiit aamma qamuteralaat aqqutaat allanngortinneqassallutik.